2.1. Компьютерлік жүйелердің даму тарихы

Компьютерлік ж?йелер – б?л деректерді жинауда, са?тауда, ??деуде ж?не жіберуде пайдаланылатын программалы? ж?не аппаратты? ?амтамасыздандырудан т?ратын ?рт?рлі компоненттер жиынты?ы.

Компьютерлік ж?йелерді? ?арапайымынан бастап заманауи компьютерлерге дейінгі тарихына шолу жасайы?.

Адамзат ?рдайым ?з е?бегін же?ілдеткісі келген, ол а?ыл-ой е?бегіне де ?атысты. Оны? тарихы бізді? д?уірімізге дейінгіIII ?асырда бастал?ан, ол кезде Азияда Абак деп аталатын есептеуге арнал?ан, жіпке байлан?ан с?йектер пайдаланылды. 1630 жылдары Нэпер логарифмдеу ережелері негізінде Логарифмдік сыз?ыш пайда болды ж?не ол сыз?ыштар 1970 жылдар?а дейін пайдаланылып келді. Логарифмдік сыз?ыш цилиндр форматында да ж?не спираль форматында да болды. 1592-1635 жылдары Вильям Шиккард ?осу амалын орындайтын ал?аш?ы машина ойлап табады. Ал 1623-1662 жылдары Блез Паскаль азайту амалын да орындай алатын, к?птісті д??гелектер жиынынан т?ратын машина ойлап табады. Б?л істі ?рі ?арай Готфрид Лейбниц жал?астырып, арифметикалы? амалдар орындайтын механикалы? калькулятор жасайды. XIX ?асырды? 1801 жылдары ?азірге дейін пайдаланылатын, ал?аш?ы ?нерк?сіптік компьютер деп аталатын Жакарданы? Ткац станогы пайда болды, онда ал?аш рет металл карта т?рінде программа са?талатын болды. 1822 жылы Чарльз Бэббидж ?те ?лкен калькулятор «Айырымды? машина» ойлап табады. Ол 1833 жылы «Аналитикалы? машина» ?сынады. Б?л машина ?тірден кейін алты сан?а дейінгі д?лдікпен са?тай алатын ж?не енгізу ?шін металл перфокарталарды пайдаланатын есептеуіш «мельница» деп аталды. 1886 жылы Дорр Фелт Арифмометрлерді ойлап тапты. 1930 жылдары Ванневар Буш dz = уdx дифференциалды те?деулерді шешуге арнал?ан Дифференциалды шешушілерді ойлап тапты, кейіннен оны? электрмен н?с?асы пайда болды. 1936 жылдары Релейлі компьютерлер пайда бола бастады, Конрад Цузе Механикалы? калькулятор Z1 ойлап тапты, ол бас?ару ж?йесі мен жадыдан т?ратын болды. 1939 жылдары Атанасов-Берри а?параттарды са?тау ?шін электронды лампаларды пайдаланатын бірінші электрлі санды? компьютерді ?сынды, оны екілік ж?йелі бірінші компьютер деп атады.

Компьютерлік ж?йелер шартты т?рде компоненттер ??рамына ?арай ж?не шы?у уа?ытына ?арай буындар?а б?лінеді.

Бірінші буын (1941-1954). Бірінші буын компьютерлері ауа ж?не реледен т?рмайтын электронды лампаларды пайдаланды. Ол компьютерлерді? к?лемі ?те ?лкен бол?анды?тан, толы?ымен бір б?лмені алып т?ратын болды. 1945 жылдары Гарвард университетіні? ?алымдары, Грейс Хоппер жетекшілігімен, Mаrk II Аikеn Rеlау Саlсulаtоr есептеу машинасын (ЕМ) тестілеуден ?ткізіп, электромеханикалы? реле арасында машинаны? білігін ?оз?алтатын иінтірек тапты, оны компьютерді? «dеbugging» деп атады, осылайша Бірінші Баг 1945 жылдары шы?ып, о?ан реле ауыстыр?ыштарын пайдаланды, б?л компьютер б?лігіні? бірі. Бірінші толы? электронды-санды? компьютер Пенсильвания (А?Ш) Университетінде шы?ты, UNIVАС – 1951 деп аталып, 30 тонна салма?ы, 18000 электронды лампасы бар ж?не орта есеппен ??ны $487,000 болды. Ондай машиналарды? жылдамды?ы ?те т?мен болды, м?селен секундына тек 5000 операция орындады.

Екінші буын (1955-1965 ж.). Екінші буын компьютерлері транзисторларды пайдаланды. Ол компьютерлер к?леміне ?арай жарты б?лмені алатын болды. 1948 жылдары кремний пайдаланыла бастады ж?не оны? оn-оff ауыстырып-?ос?ышы болды, бірінші транзистор пайда болды. Транзистор – ?ш шы?ысы бар жартылай?ткізгішті элемент, оларды? ішіндегі коллектор?а к?шті ток беріледі, ал бас?асына, база?а, ?лсіз бас?арушы ток беріледі. Бас?арушы токты? белгілі бір к?шінде клапан «ашылады» ж?не коллекторда?ы ток эмиттерге ?теді, транзисторды? ?шінші шы?ысы. Екінші буын компьютерлеріні? жылдамды?ы арта т?сті.

?шінші буын (1965-1980 ж.). ?шінші буын компьютерлері Интегралды с?лбаларды (чиптерді) пайдалана бастады. Б?л компьютерлерді? к?лемі бірнеше ?стелді алатын болды. Интегралды с?лбалар – б?л кремнийлі «чипте» бірт?тас жартылай?ткізгішті ?олдауымен б?рт?тас технологиялы? циклде жасал?ан транзисторлар, резисторлар ж?не конденсаторлар. Операциялы? ж?йелер (ОЖ) пайда бола бастады. 1971 жылы бірінші микропроцессор Intеl 4004 пайда болды. Ол 4-битті, 108Khz, 2250 транзистордан т?рды, «Микрочипі» болды. ?лшемдер кішірейіп, ?олайлы бола бастады.

Т?ртінші буын (1980-1990 ж.). Т?ртінші буын компьютерлері микропроцессорларды ж?не ?лкен интегралды с?лбаларды пайдаланады. ?лкен интегралды с?лбалар – б?л бір корпус ішінде ж?здеген мы?, миллион элементтерді біріктіретін микрос?лбалар. Б?л буын?а дербес компьютерлерді жат?ызу?а болады. Олар 1976 жылдары Аррlе фирмасынан шы??ан Аррlе II ж?не 1983 жылдары IBM корпорациясынан шы??ан IBM РС компьютерлері. Енді компьютер тек «есептеп» ?ана ?оймай, ?рт?рлі а?парат т?рлерімен ж?мыс жасау?а арнал?ан ?мбебап машина?а айналды. Компьютерлерді? ?мбебаптылы?ы, ба?асыны? ?олжетімділігі, тиімділігі компьютерлерді бір желіге біріктіру м?мкіндігіне ?келді, ол б?тіндей компьютерлік ж?йелерді ??рады.

Бесінші буын (1990-2000 ж.). ?азіргі уа?ытта суперкомпьютерлер ?стемдік жасауда – олар жо?ары жылдамды?пен деректерді ??дейтін, ау?ымды желілік серверлер болып табылатын ?уатты компьютерлер, к?ппроцессорлы ж?йелер. Дербес компьютер-лерді? ?р т?рі: ?стелдік, жылжымалы, ?алталы?, ?рт?рлі техникалы? ж?йелерде бас?ару ж?йесі ретінде пайдаланылатын микропроцессорлы контроллерлер пайда болды. Бесінші буын компьютерлері ?ту, жасанды интеллектіні (ЖИ) жасау?а ба?ыттал?ан, жа?а архитектура?а ?туді жоспарлады. Бесінші буын компьютерлеріні? архитектурасы екі негізгі блоктан т?рады деп есептелінді. Оларды? бірі – «интеллектуалды интерфейс» деп аталатын пайдаланушымен байланыс жасайтын блок, компьютер. Интерфейсті? міндеті – таби?и тілде жазыл?ан м?тінді немесе с?зді т?сіну ж?не осындай т?рде берілген есепті? шартын ж?мыс жасайтын программа?а айналдыру. ?азіргі та?да «бесінші буын» термині аны?талма?ан болып табылады ж?не к?птеген ма?ынада ?олданылады, мысалы б?лтты есептеу ж?йесін (ЕЖ) сипатта?анда. Есептеу техникасыны? (ЕТ) жа?а технологиялы? м?мкіндіктері есептерді шешу ау?ымын ке?ейтіп, ЖИ-ді? есептеріне к?шуі керек. ЖИ-ді жасау ?шін ?ажетті ??раушыны? бірі, ол ?ылым мен техниканы? ?рт?рлі ба?ытында?ы білім ?оры. Деректер ?орын (Д?) жасап, оны пайдалану ?шін жо?ары жылдамды?ты ЕЖ ж?не ?лкен к?лемді жады керек. ?мбебап компьютерлер жо?ары жылдамды?ты есептеулер ж?ргізе алады, біра? магниттік дискіде са?тал?ан ?лкен жазбадан т?ратын салыстыру ж?не с?рыптау амалдарын жо?ары жылдамды?пен ж?ргізе алмайды. Программаны жасау?а, толтыру?а, Д?-на ?згертулер енгізіп ж?мыс жасау?а арнал?ан, бас?а программалау тілдерімен салыстыр?анда ?лкен м?мкіндіктерге ие арнайы объектілі ба?ыттал?ан ж?не логикалы? программалау тілдері пайда болды.

Алтыншы ж?не одан ар?ы буындар. Электронды ж?не жаппай параллельденген оптоэлектронды компьютерлер, нейронды ??рылыммен, ?лкен санды ?лестірілген желідегі микропроцессорлар, нейронды биологиялы? ж?йелерді модельдеу архитектурасы ?ар?ынды дамитын буын болма? деп жобалануда.

Данный текст является ознакомительным фрагментом.